ABA liga, ili Jadranska košarkaška liga, osnovana je 2001. godine s ciljem da oživi i unapredi kvalitet košarke na prostoru bivših jugoslovenskih republika. Od tada, ova liga postala je jedno od najvažnijih regionalnih takmičenja u Evropi, okupivši najbolje timove iz Srbije, Hrvatske, Bosne i Hercegovine, Slovenije, Crne Gore, Makedonije, a povremeno i iz drugih zemalja kao što su Izrael i Bugarska. Ovaj članak pruža sveobuhvatan pregled šampiona ABA lige od njenog osnivanja, ističući dominaciju srpskih klubova i najvažnije momente u istoriji ovog takmičenja.

Istorija ABA lige

Jadranska košarkaška liga, poznata i kao ABA liga, osnovana je 2001. godine od strane predstavnika KK Bosna, KK Budućnost, KK Cibona i KK Union Olimpija. Prvobitno, liga je uključivala 12 timova iz Bosne i Hercegovine, Hrvatske i Slovenije. Tokom godina, liga je proširivana, a u nju su ulazili i klubovi iz drugih zemalja, uključujući Srbiju, koja je postala ključni igrač u ovoj regionalnoj ligi.

Osnovni cilj lige bio je podizanje kvaliteta košarke na prostoru bivše Jugoslavije, koja je do tada bila poznata po visokom nivou takmičenja u jugoslovenskoj ligi. Početak ABA lige označio je novu eru u regionalnoj košarci, koja je tokom godina postajala sve kompetitivnija i priznatija na međunarodnoj sceni.

Sistem takmičenja

ABA liga se igra u dva dela: regularna sezona i doigravanje (plej-of). Tokom regularne sezone, klubovi igraju po dvostrukom bod-sistemu, što znači da svaki tim igra jednu utakmicu kod kuće i jednu u gostima sa svakim protivnikom. Na kraju regularne sezone, četiri najbolja tima plasiraju se u doigravanje, gde se bore za titulu šampiona.

Polufinalne serije se igraju na dve dobijene utakmice, dok se finalna serija igra na tri dobijene utakmice. Pobednik lige obezbeđuje mesto u narednoj sezoni Evrolige, dok poraženi finalisti i polufinalisti dobijaju priliku da se takmiče u ULEB Evrokupu.

Dominacija srpskih klubova

Od osnivanja ABA lige, srpski klubovi su dominirali takmičenjem, osvojivši ukupno 14 od 23 titule do sezone 2023/24. Partizan i Crvena Zvezda su najuspešniji klubovi u istoriji lige, sa po 7 osvojenih titula svaki. Njihova dominacija je dodatno ojačana činjenicom da su često igrali jedni protiv drugih u finalnim serijama, što je dodatno podiglo intenzitet i prestiž rivalstva između ova dva beogradska kluba.

Jedini klubovi koji su uspeli da prekinu dominaciju srpskih timova su Cibona iz Hrvatske, Budućnost iz Crne Gore, i Union Olimpija iz Slovenije, dok je Makabi Tel Aviv, kao specijalni učesnik iz Izraela, osvojio titulu 2012. godine.

Pregled osvajanja titula po sezonama

Prva sezona ABA lige (2001/02) nije uključivala srpske klubove, a titulu je osvojila Union Olimpija pobedivši Krku. Sledeće sezone, Zadar je šokirao favorizovani Makabi Tel Aviv i osvojio titulu, dok je Refleks iz Srbije osvojio svoju prvu titulu 2004. godine.

Partizan je započeo svoju dominaciju osvajanjem prve od pet uzastopnih titula u sezoni 2006/07. Njihova dominacija trajala je do 2011. godine, nakon čega je Crvena Zvezda preuzela primat, osvajajući pet titula u sedam sezona do 2021. godine. U sezoni 2023/24, Crvena Zvezda i Partizan izjednačili su se sa po sedam osvojenih titula, učvrstivši svoju dominaciju u ligi.

Najznačajniji trenuci i rekordi

ABA liga je kroz godine bila svedok mnogih dramatičnih utakmica i nezaboravnih trenutaka. Jedan od najznačajnijih momenata u istoriji lige je finale između Cibone i Partizana u sezoni 2009/10, kada je Partizan pobedio trojkom Dušana Kecmana sa više od pola terena, 0.6 sekundi pre kraja produžetka. Ova utakmica se smatra jednom od najdramatičnijih u istoriji regionalne košarke.

Uz to, dominacija Partizana u periodu od 2007. do 2011. godine, kada su osvojili pet uzastopnih titula, ostaje nezaboravan period za ljubitelje košarke u Srbiji i širom regiona. S druge strane, Crvena Zvezda je preuzela dominaciju od 2014. godine, osvajajući pet titula u sedam sezona do 2021. godine.

Zaključak

ABA liga je kroz svoju dvadesetogodišnju istoriju postala sinonim za vrhunsku košarku na Balkanu, okupljajući najbolje klubove iz regiona i pružajući im platformu za takmičenje na najvišem nivou. Dominacija srpskih klubova, posebno Partizana i Crvene Zvezde, obeležila je istoriju lige, dok su timovi poput Cibone, Budućnosti i Olimpije ostavili neizbrisiv trag svojim uspešnim sezonama.

Kako se liga razvija, ostaje da se vidi koji klubovi će u budućnosti prekinuti ovu dominaciju i upisati se u istoriju kao novi šampioni ABA lige. Jedno je sigurno – Jadranska liga će i dalje biti epicentar košarkaških uzbuđenja na Balkanu.